Үөрэх
12 саастаах Исидор 1910 с. Бүлүү куорат начальнай училищетыгар киирбитэ. Училище 1913 сыллаахха урдуку училище статуhун ылбыт. 1914 с. бутэрбитэ. Бу сылларга аҕата уруккуттан билсэр атыыhыта Николай Расторгуев дьиэтигэр олорбута. Исидоры кытта оччоҕо Степан Аржаков, Степан Гоголев, Николай Бубякин, Дора Жиркова, Муся Потапова, Дмитрий Очуров, Георгий Павлов, Г. А. Шадрин, А. П. Егоров, Степан Иванов о.д.а. үөрэммиттэрэ. Училище дириэктэринэн Попов Иван Васильевич, оттон 1912 сыллаахтан математика уонна физика учууталынан А.Е. Кулаковскай (Өксөкүүлээх Өлөксөй) үлэлээбитэ. П.Х. Староватов, эдэркээн Марк Жирков учууталлыыллара. 1912 с. кылгас кэмҥэ нуучча тылын Сэмэн Новгородов үөрэтэ сылдьыбыт. 1914 с. ахсынньытыгар үөрэҕин бүтэрэн баран Расторгуевка үлэлээбит. Бу сылдьан тохсунньуга Дьокуускайдааҕы учууталлары бэлэмниир сэминээрийэ дириэктэригэр үөрэххэ киирэр туhунан көрдөhүү туhэрбит. Күhүн Үөhээ Бүлүү быраабатыгар дьыаланы устааччынан үлэлээбит, онтон сыылынай Т.П. Алфер сүбэтинэн земскэй сэтээтэл Г.Ф. Корякиҥҥа суруксутунан киирбит. Бу киhи дьиэтигэр олорбут, онтон кинини кытта 1915 с. күhүн Дьокуускайга барсыбыт уонна семинариятыгар киирбит.
Семинарияҕа Аммосов Максимныын, Аржаков Степанныын уо д.а. кытта, барыта 17 буолан киирбиттэрэ. Биир сыл аҕа Платон Слепцов (Ойуунускай) үөрэнэрэ. Үөрэнэ сылдьан литература куруhуогар сылдьар, кэлин салайар эбит, 1917 сыл санатыгар С. Аржаковтуун Булуу землячествотын тумсуутун тэрийбиттэрэ биллэр. Оттон "Е. М. Ярославскай революционнай куруhуогар дьарыктаммыта" диэн этии билиҥҥи кэмнэ саарбахтанар. Исидор кэлин бэйэтэ суруйбутунан "1917 сыл олунньуга дылы политическай боппуруостарга биhиктээх кыhыл оҕо" эбит. Баартыйа докуменнарыгар Барахов бассабыык баартыйа чилиэнинэн 1917 сыл балаҕан ыйыттан буолбута туоhуланар.
Тылга сыhыаннаах үлэтэ
Сэбиэскэй государcтвенность уонна тыл
Бу туhунан РКП XII сийиэhэ туох диэбитэй?
Сахатытыы - бу партия сийиэстэрэ олоххо дьиҥнээхтик киириилэрэ.
Ленин бу боппуруоска туох диэн үөрэппитэй?
Сахалыы суруг-бичиги сайыннарыы наада дуо?
Нуучча тылын оруола уонна миэстэтэ
Сахатытыы наадалаах.
Оттон "Тыллар тэн бырааптаах буолуулара" диэн ыстатыйаҕа Исидор Никифорович тыллар бырааптарын, сахатытыы туhунан сиhилии суруйар, сахатытыы - нуучча тылын үтүруйүү буолбатаҕын бэлиэтиир.
1926 с. Алампаны уонна Кундэни кытта Азербайджаан киин куоратыгар Бакууга буолбут Бутун Сойуустааҕы Түүр I сийиэhигэр кыттыбыта. Манна анаан "Саха алпаабытын туhунан" диэн тезистэри суруйбута.
Сахалартан бастакы экономист-учуонай.
1923 с. онорбут дакылаатыгар тыа хаhаайыстыбатын өрө көтөҕүү, кустарнай уонна ремесленнэй производствоны сайыннарыы, кыhыл көмүhү уонна күндү таастары хостооhун туhунан, Саха сирин бородууксуйатын онорон таhаарыыны улаатыннарыыга хаhаайыстыбаннай бэлиитикэ сүрүн хайысхаларын быhаарбыта.
"Саха өрөспүүбүлүкэтин промышленноhа, суола-ииhэ уонна инникитэ" диэн ыстатыйатыгар сиртэн хостонор баайдары суолу-ииhи тупсардахха толору көдьүүстээхтик туhаныахха сөп диэбитэ. Иркутскайтан Уус-Кукка диэри тимир суол салаатын, Дьокуускайтан Амуурдааҕы тимир суол Рухолово (Большой Невер) станциятыгар диэри массыына суолун бырайыактааhын уонна тутуу, Дьокуускай - Охуоскай суолун чөлүгэр туhэрии, Өлүөхүмэ өрүhү күрбэ таастартан босхолоон онон Могоча тимир суол станциятыгар тахсар туhунан боппуруостары туруорбута. 1923 сыл атырдьах ыйын 1 күнүгэр Үлэ уонна Оборуона Сэбиэтигэр ыыппыт суругар Өлүөнэ өрүс пароходствотын тэрийиини туруорсубута.
Бэлиитикэ
Репрессия
Дьиэ кэргэнэ
Кэргэнэ Черепанова Александра Андреевна 1901 с. Екатеринбургтан төрүттээх. Ииппит уола Ким Черепанов (кэлин Аҕа дойду сэриитигэр өлбүтэ) уонна төрөппүт уола Ярослав (1929). Ярослав Исидорович Андрей уонна Людмила диэн оҕолордоох. Людмила математик, программист. Андрей Ярославович Барахов билим үлэhитэ, Ярослав диэн уоллаах.
Аатын үйэтитии
Сэбиэскэй саҕана Үөһээ Бүлүү улууһун бөдөҥ сопхуоһа кини аатын сүгэр этэ.
Төрөөбүт сиригэр Харбалаахха киниэхэ аналлаах түмэл үлэлиир, Үөһээ Бүлүүгэ уонна Харбалаахха мэҥэ-өйдөбүнньүктэр туруоруллубуттара.
М.К. Аммосов аат. ХИФУ ФЭИ бастыҥ студеннарыгар кини аатынан стипендия олохтоммута.
2014 с. муус устар 27 күнүгэр Дьокуускай куоракка (Киров аат. уулуссаҕа) Исидор Бараховка өйдөбүнньүк туруоруллубута. Дьокуускай куоракка уонна Үөһээ Бүлүүгэ кини аатынан уулуссалар ааттаммыттара.
По материалам WIKIPEDIA.
Комментариев нет:
Отправить комментарий